Pin Up
Pin-up Tarixi
Pin-up tarixi 19-asrning oxirida boshlangan, o’sha paytda ayollarning tasvirlari plakat, jurnallar va gazetalarda chop etilardi. Dastlab, pin-up rasmlari go’zallik va seksualitet ramzi sifatida ishlatilgan, lekin keyingi yillarda bu atama ayollarning ozodlik va mustaqilligini ifoda etish uchun ham ishlatila boshlandi.
Pin-up san’ati Ikkinchi Jahon urushi paytida ancha mashhur bo’lib ketdi, chunki askarlar uchun maxsus nashrlar chop etilardi. Bu nashrlarda go’zal ayollarning tasvirlari bosilardi, ular askarlarga urushning qattiq sharoitida ruhiy ilhom bag’ishlashardi.
Pin-upning eng mashhur vakillari orasida Betty Grable, Rita Hayworth, Marilyn Monroe kabi aktrisalar bor. Ularning tasvirlari butun dunyoga tarqaldi va ularning go’zalligi va seksualiteti haqida gapirilardi.
Pin-up san’ati vaqti o’tishi bilan o’zgarib bordi, lekin uning asosiy g’oyasi – go’zallik, ozodlik va mustaqillik – o’zgarmadi. Bugungi kunda pin-up san’ati yangi shakllarda va uslublarda rivojlanib borayotgan bo’lsa-da, uning tarixi va ma’nosi hali ham qadrlanib kelinmoqda.
Pin-up Madaniyati
Pin-up madaniyati – bu XX asr boshlarida paydo bo’lgan va jahonning turli burchaklarida, xususan, AQSH, Yevropa va Osiyoda keng tarqalgan madaniyatning bir turi. Pin-up atamasi ingliz tilidan olingan bo’lib, “chegenga chiptirish” degan ma’noni anglatadi. Bu atama dastlab, go’zallik va seksuallik ramzlarini aks ettiruvchi suratlar, plakatlar va reklamalarni tasvirlash uchun ishlatilgan.
Pin-up San’ati
Pin-up madaniyati va san’ati haqida gap ketganda, ilk nazar bir qarashda bu atama bilan bog’liq nima bo’lsa, barchasi esga teng pin up uzbekistan keladi. Pin-up so’zi ingliz tilidan o’zlashgan bo’lib, “chegaraga chiptirish” degan ma’noni anglatadi. Buni biror narsaning suratini devorga yopishish, albomga yopishtirish kabi tushunish mumkin.
Pin-up san’ati aslida 19-asrda paydo bo’lgan, ammo 20-asrning boshlariga kelib bu atama keng tarqaldi. Ayol suratlarini, aks holda aytganda, ayollar tasvirlarini ommaga yetkazish maqsadida ishlatilgan. O’sha davrda pin-up rassomlari ayollarni go’zallik, joziba, istiqomatlilik ramzlari sifatida tasvirlar edi.
Pin-up madaniyati haqida so’z bosganda, bu zamonaviy davrdagi san’at, modellar va aktrisalarning tasvirlariga nisbatan ishlatiladi. Bunday tasvirlar ko’pincha jurnallarda, gazetalarda, plakatlarda va boshqa bosma nashrlarda chop etiladi. Pin-up san’ati zamon tuzatib borar, yangi-yangi uslublarga ega bo’lib, turli davrlardagi madaniyat bilan bog’liq bo’lib qolmoqda.
Bugun pin-up madaniyati va san’ati o’zining turli ko’rinishlari bilan dunyo bo’ylab tanilgan. Ushbu san’at turi ko’plab rassom, fotograf, moda dizaynerlari uchun ilhom manbai bo’lib xizmat qiladi. Pin-up tasvirlari aslida insonning ichki dunyosini aks ettiradi, shuning uchun bu san’at turi xalqaro miqyosda mashhurlikka erishdi.
Pin-up Fotografiyasi
Pin-up fotografiyasida modellar, odatda, ochiq va jinsiy liboslar kiyib, erotikaning turli-xil pozalarini tutishadi. Bunday fotosuratlar ko’pincha erkaklar uchun mo’ljallangan jurnallar va nashrlarda chop etiladi. Pin-up fotografiyasi jinsiy mazmunini ifodalash uchun ishlatiladi, biroq ba’zi hollarda u san’at va madaniyatning bir qismi sifatida ham ko’rilishi mumkin.
Pin-up fotografiyasining eng mashhur namunalaridan ba’zilari:
- Bettie Page – amerikalik model va aktrisa, pin-up fotografiyasining eng buyuk yulduzlaridan biri.
- Marilyn Monroe – amerikalik aktrisa va qo’shiqchi, pin-up fotografiyasida suratga tushgan.
- Brigitte Bardot – francuz aktrisasi va modeli, pin-up fotografiyasida suratga tushgan.
Pin-up fotografiyasi hozirgi vaqtda ham mashhur, biroq uning mazmuni va uslubi bilan bog’liq keskin munozaralar mavjud. Ayrim odamlar pin-up fotografiyasini jinsiy obyektifikatsiya va ayollarning ekspluatatsiyasi sifatida ko’radi, boshqalari esa uni san’at va erkinlikning ifodasi deb biladi.
Pin-up Zamonaviy Ko’rinishi
Pin-up zamonaviy ko’rinishi – bu XX asr boshlarida paydo bo’lgan madaniy hodisa bo’lib, unda ayol tasvirlari joziba va irq bilan bezatilgan. Pin-up rassomlari, xususan, Gil Elvgren, Alberto Vargas va Bettie Page kabi ayol modellarni tasvirlashda ustunlik qilganlar.
Pin-up ko’rinishi Ikkinchi Jahon Urushidan keyin Amerika Qo’shma Shtatlarida keng tarqaldi, chunki askarlar va dengizchilar uchun maxsus nashrlar chop etilardi. Pin-up modellari jurnal muqovalarida, plakatlar va kalendarlarda paydo bo’lishardi, ularning tasvirlari harbiy xizmatchilarning bayrami va ilhom manbai edi.
Zamonaviy davrda pin-up ko’rinishi o’zgarib, turli san’at va madaniyat sohalariga tarqaldi. Hozirgi kunda pin-up uslubi moda, musiqa, kinematografiya va reklama sohasida qo’llaniladi. Pin-up modellari va rassomlari o’z asarlarini ijtimoiy tarmoqlar orqali namoyish etishadi, bu ularning obro’sini oshiradi va yangi kuzatuvchilar uchun ularni kashf qilish imkonini beradi.
Uzbekistonda ham pin-up ko’rinishi tarqaldi, biroq bu mamlakatda bu hodisa ancha cheklangan. Ba’zi yosh rassomlar va fotograflar pin-up uslubida asarlar yaratishadi, ammo ularning ishlari asosan ijtimoiy tarmoqlarda va mahalliy ko’rgazmalarда namoyish etiladi. Shu bilan birga, pin-up ko’rinishi Uzbekiston madaniyatida yanada o’sib borayotgan hodisadir.